Katechiny są związkami polifenolowymi zaliczanymi do flawanoli. W tej grupie związków w ostatnim czasie zyskały dużą popularność na skutek odkrycia ich licznych cech prozdrowotnych (Tab. 2), przy stwierdzonym braku toksycznego działania i innych skutków ubocznych dla organizmu człowieka [4].

Katechiny są monomerycznymi aglikonami; podstawowy szkielet zbudowany jest z 15 atomów węgla, tworzących ugrupowanie C6-C3-C6, a modyfikacje w obrębie heterocyklicznego pierścienia C pozwalają na wyodrębnienie m.in. związków takich jak wolne katechiny: (+)-Katechina (C), (-)-epikatechina (EC), (+)-galokatechina (GC), (-)-epigalokatechina (EGC) oraz katechiny w formie związanej: galusan (-)-galokatechiny (GCG), galusan (-)-epikatechiny (ECG) oraz galusan (-)-epigalokatechiny (EGCG) (Rys. 1) [1,2,4].

Katechiny występują w dużej ilości w diecie człowieka (Tab. 1). Najbardziej znanym ich źródłem są herbaty (zielona, czarna, owocowa itp.). Występują także m.in. w: kakao (czekoladzie), czerwonym winie, owocach (truskawki, jabłka, wiśnie, brzoskwinie, śliwki) i warzywach (gł. rośliny strączkowe: fasola zwykła i wielokwiatowa, soczewica, bób). Katechiny w wysokim stężeniu występują w: świeżych liściach herbaty, czerwonym winie, bobie, czarnych winogronach, morelach i truskawkach oraz w kakao. W owocach głównymi związkami z grupy katechin są: (+)-Katechina i (-)-epikatechina, natomiast (+)-galokatechina, (-)-epigalokatechina i (-)-galusan epigalokatechiny są obecne w nasionach roślin strączkowych, winogronach i herbacie [1-6].

Głównym miejscem występowania katechin w owocach jest skórka, stąd jej obieranie znacząco redukuje ilość związków, która mogłaby trafić do organizmu wraz ze spożywanym pokarmem [1].

Katechiny nie występują w formie glikozydów, stąd aktywność β-glikozydazy (istotna dla absorpcji glikozydów flawonoidów) nie ma wpływu na proces ich wchłaniania w organizmie. Możliwe za to jest wiązanie podstawników hydroksylowych do białek powierzchniowych nabłonka jamy ustnej i przełyku, a także odłączanie reszt kwasu galusowego z galusanu epigalokatechiny, co ma wpływ na zmniejszenie biodostępności katechin. Utlenianie galusanu epikatechiny w układzie pokarmowym prowadzi zaś do wytworzenia dimerów o zwiększonej zdolności do zmiatania wolnych rodników w porównaniu do form monomerycznych [4]. Najczęściej podawaną właściwości związków z grupy polifenoli, czyli także katechin jest ich działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. W organizmie głównie: hamowanie peroksydacji lipidów, usuwanie wolnych rodników, czy ograniczanie powstawania nowych reaktywnych form tlenu (RFT lub ROS z ang. reactive oxygen species). Z powyższym wiąże się zmniejszone ryzyko wystąpienia chorób, mających podłoże w zaburzeniach równowagi między znajdującymi się w organizmie substancjami utleniającymi a ich antagonistami (głównie chorób układu sercowo-naczyniowego). Katechiny mogą także wykazywać działanie przeciwzakrzepowe, związane z hamowaniem agregacji płytek krwi (m.in. blokują napływ jonów wapniowych), jak również mogą przeciwdziałać miażdżycy i licznym chorobom serca (m.in. hamują ekspresję genów cytokin prozapalnych oraz syntezę białek adhezyjnych). Katechiny mogą działać też w sposób obniżający ciśnienie krwi i chronić przed przyszłym rozwojem nadciśnienia. W literaturze występują również wzmianki o działaniu wspierającym leczenie otyłości (suplementacja katechin wpływa na zmniejszenie zawartości tkanki tłuszczowej poprzez hamowanie absorpcji lipidów), a także możliwe pozytywne działanie dla osób cierpiących na cukrzycę (obniżenie poziomu glukozy, insuliny i insulinooporności) [1,4].

Ze względu na liczne właściwości prozdrowotne katechin zalecane jest, aby produkty je zawierające włączyć do codziennej diety. Katechiny występują w nieprzetworzonej żywności pochodzenia roślinnego, a także w produktach funkcjonalnych, czy wyrobach winiarskich lub wytworzonych z dodatkiem ziaren kakaowca (np. czekolady). Są także składnikiem leków i suplementów diety, a także kosmetyków. Mogą być wykorzystane w celu poprawy jakości produkowanej żywności lub do celów technologicznych (głównie ze względu na właściwości hamujące utlenianie tłuszczów i białek) [1-5].