Autor: Katarzyna Abramowicz, Magdalena Krauze

Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki
Katedra Biochemii i Toksykologii
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Ekologiczna hodowla zwierząt jest obecnie wysoko cenionym i dochodowym przedsięwzięciem. Trend ten obserwowany jest od kilku lat i stale przybiera na sile, czego dowodem są nowe tendencje w konsumpcji, obejmujące tzw. „ekologizację spożycia”¹ . Nabywcy produktów żywnościowych zwracają znacznie większą uwagę na sposób w jaki zostały one otrzymane, a także na warunki utrzymania zwierząt, czy wpływ procesu produkcji na środowisko. Zmiany nawyków konsumentów spowodowały wzrost popytu na artykuły otrzymywane w sposób naturalny, co skłania hodowców zwierząt do przekształcenia sposobu ich utrzymywania. Proces ten wymaga zaangażowania i wiedzy gospodarzy, ale dzięki dużemu zainteresowaniu tą tematyką i prężnemu rozwojowi nauki dostęp do informacji oraz nowoczesnych, naturalnych środków o korzystnym działaniu jest znacznie ułatwiony.

Fitobiotyki są preparatami opartymi o roślinne składniki, których dodatek zwiększa wskaźniki zdrowotne i produkcyjne w hodowli zwierząt². W grupie tych produktów wyróżnia się: zioła i przyprawy, olejki eteryczne i preparaty ziołowe³ . Cynamon jest popularną przyprawą wykorzystywaną zarówno w kuchni w celu wzbogacania smaku potraw jak i kosmetyce oraz domowym lecznictwie. Historia jego stosowania sięga starożytności, kiedy po raz pierwszy poznano dobroczynne właściwości cynamonu. Na przestrzeni lat używano go jako leku na kolkowe bóle brzucha, brak apetytu, zaburzenia trawienia oraz problemy skórne, dlatego często był składnikiem kremów i maści⁴ . Cynamon jest właściwie korą drzewa - cynamonowca cejlońskiego, pochodzącego z Cejlonu. Może występować w postaci zwiniętych rulonów lub popularniejszej formy - zmielonego proszku. Roślina ta oprócz kory posiada równie bogate w substancje zdrowotne liście. Obydwie części drzewa są źródłem olejku cynamonowego o charakterystycznym korzenno-aromatycznym zapachu i smaku. Za jego wszechstronne działanie, które jest korzystne zarówno dla ludzi jak i zwierząt, odpowiadają: eugenol, benzyl, limonen, linalol oraz aldehyd cynamonowy, uważany za główne źródło dobroczynnych właściwości olejku^5,6,7.

Mieszanina tych związków chemicznych odznacza się działaniem hamującym rozwój bakterii, grzybów oraz wirusów. Badania potwierdzają, że wykazuje właściwości przeciwbakteryjne wobec gatunków powodujących biegunki, zahamowanie wzrostu, osłabienie i apatie u drobiu, między innymi: Escherichia coli oraz Salmonella typhimurium^8,9. Opublikowane w 2016 roku wyniki pewnego doświadczenia również wskazują, że związki pochodzące z cynamonu i musztardy hamują wzrost bakterii przenoszonych razem z żywnością, między innymi z rodzajów: Saccharomyces, Escherichia, Salmonella. Przemysł spożywczy skupia się obecnie na zachowywaniu odpowiedniej jakości produktów z punktu widzenia parametrów odżywczych i sensorycznych bez konieczności wzrostu kosztów wytwarzania produktów. Obecnie dąży się do stosowania olejków eterycznych nie tylko jako dodatków smakowych i to czyni je alternatywą dla szkodliwych sztucznych konserwantów. Istotny jest również fakt, że należą one do kategorii GRAS, która skupia produkty uznawane za bezpiecznie dla zdrowia ludzi¹⁰.

Dodatek olejku cynamonowego jako dodatku do mieszanki paszowej poprawia jej walory smakowe. Ponadto podobnie jak w przypadku goździków, kardamonu, liścia laurowego i mięty cynamon działa pobudzająco na apetyt. Skutkuje to wyższym pobraniem mieszanki żywieniowej, co oznacza korzystniejsze poziomy wykorzystania paszy, przyrosty zwierząt oraz poprawę ich zdrowotności¹¹. Kora cynamonowca cejlońskiego ma również właściwości antyoksydacyjne¹² . Zawdzięcza to przede wszystkim związkom fenolowym, które występują w tkankach tej rośliny. Są one głównymi substancjami o potencjale przeciwutleniającym, wykazującymi wysoką wydajność usuwania reaktywnych form tlenu, czyli tzw. RFT^13,14. Tlen jest podstawowym składnikiem powietrza, niezbędnym do życia ludzi i zwierząt, jednak może przybierać również niekorzystną formę. W momencie pojawienia się w ustroju zbyt dużej ilości szkodliwych cząsteczek RFT organizm nie jest w stanie ich usuwać, zjawisko to nosi nazwę „stresu oksydacyjnego”. W wyniku kontaktu reaktywnych form tlenu ze składnikami organizmu dochodzi do uszkodzeń struktury i zaburzeń czynności organelli w komórkach¹⁵. Badania opublikowane w 2013 roku dowodzą bardzo wysokiej aktywności przeciwutleniającej cynamonu. Za to działanie odpowiada głównie wspominany już aldehyd cynamonowy, który występuje w ilości 88,2% olejku pochodzącego z kory cynamonowca cejlońskiego. Doświadczenie przeprowadzono na przepiórkach, u których stres wywołano wysoką temperaturą otoczenia. Wyniki dowiodły, że bez względu na stosowaną dawkę, olejek cynamonowy powoduje szybszą i efektywniejszą aktywację enzymów, będących odpowiedzią organizmu na reakcje stresu oksydacyjnego¹⁶.

Stosowanie w żywieniu kurcząt produktu zawierającego olejek cynamonowy zapewnia wzrost wskaźników produkcyjnych, poprawę funkcji systemu odpornościowego, otrzymanie właściwych parametrów zdrowotnych pod względem mikrobiologicznym – brak szkodliwych bakterii w układzie pokarmowym ptaków, a także poprawę cech mięśni piersiowych ptaków istotnych z punktu widzenia konsumenta mięsa.

Literatura:

1. Gutkowska K., Batóg A. „Postawy konsumentów województwa świętokrzyskiego wobec ekologicznych metod produkcji mięsa” Handel wewnętrzny 2016, 1, 360, s. 26-39.
2. Grela E.R., Semeniuk V. „Konsekwencje wycofania antybiotykowych stymulatorów wzrostu z żywienia zwierząt” Medycyna Weterynaryjna 2006, 62, 5, s. 502-507.
3. Grela E.R., Klebaniuk R., „Zioła oraz substancje barwiące i aromatyczne” [w:] Dodatki w żywieniu bydła / praca zbiorowa pod red. Eugeniusza R. Greli, VIT-TRA 2001, s. 126-139.
4. Jadczak D., Grzeszczuk M. „Cynamon”, Panacea 2005, 1, 10, s. 34-6.
5. Baratta M.T., Dorman H.J.D., Deans S.G., Figueiredo A.C., Barroso J.G., Giuseppe R. “Antimicrobial and antioxidant properties of some commercial essential oils” Flavour and Fragrance Journal 1998, 13, 4, s. 235-244.
6. Ranasinghe L., Jayawardena B., Abeywickrama K. “Fungicidal activity of essential oils of Cinnamomum zeylanicum (L.) and Syzygium aromaticum (L.) Merr et L.M.Perry against crown rot and anthracnose pathogens isolated from banana” Letters in Applied Microbiology 2002, 35, 3, s. 208-211.
7. Kędzia A., Ziółkowska-Klinkosz M., Kusiak A., Kochańska A., Kędzia A.W., Wojtaszek-Słomińska A. „Działanie in vitro olejku cynamonowego (Oleum Cinnamomi) na grzyby drożdżopodobne”, Postępy Fitoterapii 2015, 1, s. 16-20.
8. Unlu M., Ergene E., Unlu G.V., Zeytinoglu H.S., Vural N. “Composition, antimicrobial activity and in vitro cytotoxicity of essential oil from Cinnamomum zeylanicum Blume (Lauraceae)”, Food and Chemical Toxicology 2010, 48, 11, s. 3274-3280.
9. Yuste J., Fung D.Y. „Inactivation of Salomonella typhimurium and Escherichia coli 0157:H7 in apple juice by a combination of nisin and cinnamon” Journal of Food Protection 2004, 67, s. 371-377.
10. Clemente I., Aznara M., Silva F., Nerína C. „Antimicrobial properties and mode of action of mustard and cinnamon essential oils and their combination against foodborne bacteria”, Innovative Food Science and Emerging Technologies 2016, 36, s. 26–33.
11. Loo A., Richard H. “Nature, origine et propriétés des épices et des aromates bruts”, [w:] [Épices et Aromates] 1992, s. 18–22.
12. Dugona J.J., Seely D., Perri D. Cooley K., Forelli T., Mills E., Koren G. “From type 2 diabetes to antioxidant activity: a systemic review of the safety and efficacy of common and cassia cinnamon bark” Canadian Journal of Physiology and Pharmacology 2007, 85, 9, s. 837-847
13. Jayaprakasha G.K., Negi P.S., Jena B.S., Jagan M.R.L. “Anti-oxidant and antimutagenic activities of Cinnamomum zeylanicum fruit extracts”, Journal of Food Composition and Analysis 2007, 20, s. 330-336.
14. Gul S,., Safdar M. “Proximate composition and mineral analysis of cinnamon.” Pakistan Journal of Nutrition 2009, 8, s. 1456-1460,
15. Valkoa M., Rhodesb C.J., Moncola J., Izakovica M., Mazura M. “Free radicals, metals and antioxidants in oxidative stress-induced cancer”, Chemico-Biological Interactions 2006, 160, 1, s. 1-40.
16. Ü.G.Şimşek , M. Çiftçi, G.Doğan, M.Özçelik “Antioxidant Activity of Cinnamon Bark Oil (Cinnamomum zeylanicum L.) in Japanese Quails Under Thermo Neutral and Heat Stressed Conditions”, Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 2013, 19, 5, s. 889-894.