Sączenie w laboratorium

PRZEDRUK, oryginał dostępny pod adresem www
Fragmenty skryptu: Materiały do ćwiczeń laboratoryjnych z chemii organicznej dla studentów farmacji: wstęp
Autor skryptu: prof. UJ dr hab. Marek Cegła, dr Barbara Drożdż

Uniwersytet Jagielloński (www)
Wydział Farmaceutyczny Collegium Medicum (www)
Katedra Chemii Organicznej (www)
Kierownik: Prof. UJ, dr hab. Marek Cegła

Adres:
ul. Medyczna 9
30-688 Kraków
Kontakt: tel. 012 620 55 00

Proces sączenie ma na celu albo oddzielenie stałych zanieczyszczeń od cieczy, albo oddzielenie stałego produktu od ciekłej mieszaniny reakcyjnej lub ługu pokrystalizacyjnego.
Stałe zanieczyszczenia oddziela się od cieczy przez przesączenie jej przez karbowany sączek bibułowy umieszczony w szklanym lejku.

Aby zapobiec przedwczesnemu wydzielaniu się substancji krystalizowanej w wyniku ochładzania się cieczy, lejek taki można czasem umieszczać w specjalnym płaszczu grzewczym.
Do sączenia osadów po reakcji, czy po krystalizacji, stosuje się porcelanowe lub szklane lejki Büchnera, na których dziurkowanym dnie umieszcza się ściśle dopasowane krążki bibuły. Lejki te osadza się szczelnie w szyjkach grubościennych kolb ssawkowych z bocznym tubusem, które poprzez kolbę zabezpieczającą łączy się wężem gumowym z urządzeniem wytwarzającym podciśnienie (nazywanym umownie próżnią), takim jak pompka wodną, pompa membranowa czy centralna instalacja próżniowa.

W czasie sączenia kolba ssawkowa zawsze musi być umieszczona w łapie.
Po odsączeniu osad na sączku przemywa się odpowiednim rozpuszczalnikiem i starannie odsysa ciecz, aż z nóżki lejka przestaną już spływać krople. Można to przyspieszyć np. przez dociśnięcie osadu szklanym korkiem. Podsuszony osad wyjmuje się ostrożnie z lejka na czysty kawałek bibuły i suszy. Do celów specjalnych np. odsączania bardzo żrących rozpuszczalników lub bardzo drobnych osadów, używa się lejków ze spiekami szklanymi o zróżnicowanej porowatości. Wielkość porów oznaczona jest na sączku symbolem właściwym dla producenta (należy się w konkretnym przypadku z nim zapoznać) ale w większości przypadków większa cyfra oznacza drobniejsze pory sączka.
Gdy osad jest ciężki lub przylega do ścian i dna naczynia, można ciecz znad niego ostrożnie zlać, czyli zdekantować.
Osady można oddzielić od cieczy również za pomocą wirowania w specjalnych wirówkach o różnej pojemności i szybkości wirowania.